Co oznacza, iż postępowanie zostało warunkowo umorzone?

Instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego jest środkiem, który zastępuje w ogóle ukaranie, a nawet skazanie sprawcy. Jeżeli w danej sprawie nie ma szans na uzyskanie wyroku uniewinniającego czy też umarzającego postępowanie, warto postarać się o warunkowe umorzenie postępowania, które jest rozwiązaniem z wszech miar korzystnym dla sprawcy. Odstąpienie od skazania i ukarania sprawcy uznanego za winnego przestępstwa, łączy się jednak z pewnymi obowiązkami, które Sąd na niego nakłada na okres próby. Po upływie okresu próby (który wynosi od roku do lat 3) warunkowe umorzenie przekształca się w umorzenie ostateczne.

Warunkowe umorzeniu a status niekaralność

Sprawca czynu zabronionego, wobec którego warunkowo umorzono postępowanie karne, może bez problemu uzyskać zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego o swojej niekaralności. Wpis nie jest wpisem do kartoteki osób skazanych. Wprawdzie w zbiorach Krajowego Rejestru Karnego, gromadzi się informacje o osobach, przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe, jednakże taki wpis nie jest tożsamy z wpisem o skazaniu. Istota instytucji warunkowego umorzenia postępowania, polega właśnie na odstąpieniu od skazania i ukarania sprawcy czynu zabronionego, który dotychczas nie był karany za przestępstwo umyślne.

Ważna! Osoba wobec, której warunkowo umorzono postępowanie karne pozostaje osobą niekaraną.

Na jakim etapie postępowania można złożyć wniosek o jego warunkowe umorzenie?

Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania można złożyć na każdym jego etapie – zarówno na etapie postępowania przygotowawczego jak i sądowego w I oraz w II instancji. Wniosek taki można złożyć kilkukrotnie. Faktem jest, iż decyzję o zastosowaniu tego środka probacyjnego podejmuje wyłącznie Sąd i to w formie wyroku. Nie jest to jednak wyrok skazujący, a jego wydanie nie łączy się z wymierzeniem sprawcy jakiejkolwiek kary. W postępowaniu przygotowawczym, po przedstawieniu podejrzanemu zarzutów wniosek należy skierować do Prokuratora, który prowadzi lub nadzoruje postępowanie. Jeżeli Prokurator przychyli się do naszego wniosku to zamiast aktu oskarżenia skieruje do Sądu wniosek o warunkowe umorzenie prowadzonego przeciwko nam postępowania. Praktyka pokazuje, iż sądy bardzo często uwzględniają wnioski złożone przez prokuratorów.

Ważne! Od chwili przedstawienia zarzutów możesz złożyć wniosek o warunkowe umorzenie postępowania. Skonsultuj się z adwokatem czy w twojej sprawie istnieje możliwość warunkowego umorzenia.

Jeżeli Prokurator nie przychyli się do naszego wniosku o warunkowe umorzenie postępowania możemy złożyć go również na etapie postępowania sądowego.

Jakie są przesłanki warunkowego umorzenia postępowania?

Art. 66 kodeksu karnego:
§ 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.

Możliwość warunkowego umorzenia uzależniona jest od spełnienia łącznie kilku przesłanek:

wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,
sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne,
pozytywna prognoza kryminologiczna,
przestępstwo zagrożone jest kara do 5 lat pozbawienia wolności lub łagodniejszą.

Ad.1 Wina i społeczna szkodliwość nie są znaczne

Warunkowe umorzenie opiera się na ustaleniu winy sprawcy i rozstrzygnięciu jej stopnia. Oceniając stopień zawinienia sprawcy Sąd przykładowo bierze pod uwagę: szczególną sytuację motywacyjną sprawcy (np. uzależnienie od narkotyków, działanie pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami), jego poczytalność czy też dojrzałość.
Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu Sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra (np. życia, zdrowia, wolności, mienia), rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
Uzasadniając wniosek o warunkowe umorzenie należy szczegółowo wykazywać te okoliczności, które umniejszają naszą winę oraz dowodzą małej lub średniej szkodliwości popełnionego przez nas czynu.

Ad.2 Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości

Na podstawie całego materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd musi dojść do przekonania, że fakt popełnienia przez sprawcę przestępstwa nie budzi wątpliwości oraz że wyjaśnione zostały wszystkie elementy rzutujące na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz winy sprawcy.

Przyznanie się do winy nie jest konieczne do warunkowego umorzenia postępowania. Nie masz obowiązku dostarczania obciążających Cię dowodów.Mimo nieprzyznania się sprawcy Sąd i tak może orzec o warunkowym umorzeniu postępowania, jeżeli oceni, że okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości – podobnie jak może, mimo przyznania się oskarżonego, uznać, że wątpliwości takie istnieją, i skierować sprawę na rozprawę.

Ad.3 Sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne

Możliwość warunkowego umorzenia postępowania została wykluczona jedynie w przypadku uprzedniego skazania sprawcy za jakiekolwiek przestępstwo popełnione umyślnie. Nie stanowi przeszkody w orzekaniu o warunkowym umorzeniu postępowania wcześniejsze ukaranie sprawcy za nieumyślny występek, wykroczenie, a także wcześniejsze warunkowe umorzenie postępowania w innej sprawie (nawet o przestępstwo umyślne). Nie będzie osobą uprzednio karaną sprawca, wobec którego sąd odstąpił od wymierzenia kary lub wobec którego zostały zastosowane środki w postępowaniu dyscyplinarnym. Sąd ocenia brak uprzedniej karalności sprawcy w momencie orzekania o warunkowym umorzeniu postępowania, a nie w momencie popełnienia przez niego czynu zabronionego. Niemożliwość warunkowego umorzenia postępowania z uwagi na wcześniejsze ukaranie za przestępstwo umyślne trwa do chwili zatarcia tego ostatniego skazania.

Ad.4 Pozytywna prognoza kryminologiczna

Rozważając możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania, Sąd musi zbadać przede wszystkim czy dotychczasowy sposób życia sprawcy uzasadnia przypuszczenie, że mimo umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

Przykładowe okoliczności jakie Sąd bierze pod uwagę rozważając możliwość warunkowego umorzenia:
– czy popełniony czyn był zdarzeniem incydentalnym w dotychczasowym życiu sprawcy, np. wynikiem zbiegu okoliczności
– postawę sprawcy po popełnieniu przestępstwa
– poziom moralny sprawcy
– stosunek sprawcy do pracy
– stosunek sprawcy do popełnionego czynu

Ad.5 Przestępstwo zagrożone jest kara do 5 lat pozbawienia wolności lub łagodniejszą

Możliwość warunkowego umorzenia postępowania uzależniona jest od górnej granicy zagrożenia kara pozbawienia wolności przewidzianą za dane przestępstwo. Obecnie granica ta wynosi 5 lat.

Kiedy postępowanie warunkowo umorzone może zostać podjęte?

Sąd będzie zmuszony podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełni przestępstwo umyślne, za które zostanie prawomocnie skazany.
Sąd może (lecz nie musi) podjąć postępowanie gdy sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny (np. został skazany za wykroczenie, przestępstwo nieumyślne), jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.