Zniesławienie- pomówienie innej osoby, o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.

Publicznie/ niepublicznie

Zastanawiając się czy w danym przypadku mamy do czynienia ze zniesławieniem należy ustalić czy poza samym pokrzywdzonym, inna osoba była świadkiem „całego zajścia”. W sytuacji takiej nie chodzi bynajmniej o ewentualne powołanie świadka na potrzeby postępowania sądowego ale przede wszystkim ma to znaczenia dla samego zaistnienia przestępstwa z art. 212 kk.

Ważne

Oświadczenie zawierające pomawiające treści nie może być znana tylko pokrzywdzonemu. Taka wiadomość musi dotrzeć chociażby do jeszcze jednej osoby (pokrzywdzony+ świadek).

Sprawca musi zatem zakomunikować przynajmniej jednej osobie, bądź w obecności przynajmniej jednej osoby, wiadomości o postępowaniu lub właściwościach pokrzywdzonego, mogących poniżyć go w opinii publicznej, lub też narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności

Ważne

Niepubliczne uczynienie prawdziwego zarzutu powoduje wyłączenie bezprawności w zakresie art. 212 § 1 kk.

Kto jest chroniony na mocy art. 212 kk

Dobre imię chronione jest bez względu na pozycję społeczną pokrzywdzonego. Sam fakt, że pokrzywdzonym jest np. osoba karaną, posiadająca inne obywatelstwo nie pozbawia jej ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym.

Ważne

Obiektem pomówienia może być każdy. Przestępstwo to dotyczy jednak tylko osób żyjących i nie odnosił się do zmarłych.

Pamiętaj

Obronę pamięci osoby zmarłej przed pomawianiem gwarantują wyłącznie przepisy prawa cywilnego.

Ochronie przed zniesławieniem podlegają również instytucje, urzędy (szkoła, szpitale, muzeum) czy też grupy osób (członkowie rodziny, pracownicy- co najmniej trzy osoby). Sprawcą przestępstwa z 212 kk może być także jego członek, np. nauczyciel,lekarz lub wspólnik spółki.

W przypadku przedsiębiorców często popełnienie przestępstwa z art 212 kk stanowi równocześnie wykroczenie z art. 26 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Artykuł 26 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji stanowi, iż karze aresztu albo karze grzywny podlega każdy kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu szkodzenia przedsiębiorcy.

Określeniem, którego zrozumienie wymaga analizy jest zwrot „wiadomości wprowadzające w błąd”. Wiadomości wprowadzające w błąd są to wiadomości prawdziwe, jednakże przedstawione w taki sposób, że wywołują u ich odbiorcy negatywne przeświadczenie o przedsiębiorcy na przykład informacje o cenach świadczonych usług– że są wygórowane,o towarach- że są bardzo słabej jakości jak na cenę, po której są zbywane.

Formy jakie przybiera pomówienie

Pomowienie może mieć charakter nie tylko ustny czy pisemny (w formie listu, artykułu, książki) ale również rysunkowy. Obecnie bardzo często zniesławienie przybiera postać karykatury namalowanej z wykorzystaniem wizerunku pokrzywdzonego.

Ważne

Treści zniesławiające mogą być formułowane nie tylko w formie oznajmiającej ale również w postaci pytań np. Czy stan majątku Jana Nowaka nie wskazuje jednoznacznie na to, że jest on złodziejem?

Zniesławienie może mieć charakter teoretyczny, hipotetyczny. Innymi słowy, wystarczy już odniesienie się do „insynuacji” co do niewłaściwego postępowania lub właściwości pokrzywdzonego.

Charakter informacji zniesławiającej

Ważne

Informacja zawierająca pomówieni musi mieć co najmniej potencjalną zdolność do poniżenia pokrzywdzonego w opinii publicznej lub narażenia go na utratę zaufania.

Odpowiedzialność sprawcy pomówienia zależna jest już od samej możliwości wystąpienia szkody moralnej u osoby pokrzywdzonej. Do wystąpienia takiej szkody nie jest wymagany skutek w postaci rzeczywistego poniżenia lub utraty zaufania ale sama ich możliwość.

Pamiętaj

Dla wystąpienia przestępstwa z art. 212 kk nie ma znaczenia czy doszło do rzeczywistej utraty zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu

Nie stanowi przestępstwa stawianie niepublicznie zarzutów, które są prawdziwe.

Treść informacji, która stanowi pomówienie musi być więc możliwa do zweryfikowania w kategoriach prawdy i fałszu. Takiej zdolności weryfikacji nie ma formułowanie opinii.

Ważne

Formułowanie opinii, co do zasady, nie może zrealizować znamion pomówienia.

Opinie, mogą być wyrażane w sposób zawierający elementy przesady, prowokacji, ironii czy satyry. Nawet w takiej bowiem formie pozostają poza zakresem przestępstwa z art. 212 kk. Opinie takie muszą koncentrować się na ocenie charakteru pokrzywdzonego, i nie mogą przekształcać się w stawianie konkretnych zarzutów.

Zniesławienie w internecie, środkach masowego komunikowania

Nie budzi wątpliwości, iż internet, co do zasady, służy do przekazywania informacji do ściśle nieokreślonego lub też określonego, ale odpowiednio liczebnego grona odbiorców. W przypadku zamieszczania wiadomości w internecie mamy do czynienia z radykalną nierównością stron. Pokrzywdzony dotknięty zniesławieniem często nie wie, kto stoi za oszczerstwami kierowanymi pod jego adresem.

Pamiętaj

Poprzez ustalenie numeru IP możliwym jest zidentyfikowania właściciela konkretnego komputera, z którego nadano treści zniesławiające.

Ustalenie natomiast kto konkretnie posłużył się komputerem, aby zamieścić w nim pomawiające treści, nie jest rzeczą łatwą, w sytuacji gdy właściciel nie wskaże osoby, której komputer udostępnił.

Wszczęcie postępowania karnego (w przeciwieństwie do postępowania cywilnego np. o ochronę dóbr osobistych) daje możliwość skorzystania z pomocy Policji w zgromadzenia dowodów niezbędnych do ujęcia sprawcy.

Ważne

Aby uzyskać adres IP oraz dane osobowe sprawcy, który używa danego adresu IP należy:

  1. skontaktować się z administratorem systemu operacyjnego,
  2. skontaktować się z dostawcą internetu,
  3. zwrócić się do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych (dalej GIODO) o pomoc w uzyskaniu niezbędnych danych.

Zniesławienie a zniewaga

Przestępstwo zniewagi z art. 216 kk zachodzi wówczas, gdy sprawca ubliża innej osobie, uwłacza jej czci oraz zachowuje się arogancko i obelżywie wobec niej.

Główną różnicą pomiędzy przestępstwem zniewag a przestępstwem zniesławienia jest wpływ jaki dany zwrot ma wywołać u jego odbiorców. Zniesławienie- zarzut, który ma upokorzyć,poniżyć pokrzywdzonego w oczach opinii publicznej lub narazić go na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności (dotyczy postępowania lub właściwości pokrzywdzonego). Zniewaga- zarzut wyłącznie obraźliwy, ośmieszający, ukierunkowany na sprawienie przykrości innej osobie.

Co grozi za zniesławienie

Przestępstwo z art. 212 § 1 kk podlega karze grzywny albo karze ograniczenia wolności natomiast czyn z art. 212 § 2 kk- karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Ważne

W razie skazania za którykolwiek typ przestępstwa pomówienia sąd może orzec nawiązkę do 100.000 zł.

Nawiązka może zostać orzeczona na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. Wysokość nawiązki może wynieść maksymalnie 100 000 zł.

Przestępstwo z art. 212 kk zarówno w typie podstawowym, jak i kwalifikowanym jest występkiem ściganym z oskarżenia prywatnego. Tutaj sam pokrzywdzony sporządza oraz wnosi do sądu akt oskarżenia. Pokrzywdzony w postępowaniu przed sądem działa jako oskarżyciel prywatny. W sytuacji, gdy mamy do czynienia z pomówieniem warto więc skorzystać z pomocy adwokata.

Ważne

W postępowaniu w sprawie zniesławienia, co do zasady, nie występuje prokurator.

Przedawnienie karalności za przestępstwo z art. 212 kk następuje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak, niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia. Jeśli jednak w tym okresie zostało wszczęte postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez taką osobę przestępstwa ustaje z upływem 5 lat od zakończenia tego okresu.